In de gemeente Elsene organiseert JES met de deelwerking Yota! sinds 2016 een participatief traject in het kader van het duurzaam wijkcontract Maalbeek. Plaats van het gebeuren: de pittoreske Korte Malibranstraat die uitmondt in een klein parkje. Het is een oase van rust vlakbij het drukke Flageyplein.
Slechte reputatie
In tegenstelling tot Flagey is er in de Korte Malibranstraat amper volk. Het pleintje heeft een slechte reputatie. Ontrokken aan sociale controle is het een plek waar je zonder probleem je hond zijn behoefte kan laten doen in een speeltuin, kan sluikstorten, & Sommigen voelen zich net aangetrokken door de rust zoals een groep jonge gasten die geboren en getogen zijn in de wijk. Zij beschouwen de Korte Malibranstraat als het verlengde van hun woonkamer. De aanwezigheid van deze hangjongeren is voor andere buurtbewoners dan weer een reden om het parkje te mijden.
Jeugdhuis in de Korte Malibranstraat
Isabelle Legrain van de dienst Stadsvernieuwing van de gemeente Elsene legt uit dat deze jongeren de plek als hun thuisbasis kozen omdat ze zich elders niet altijd welkom voelen. “We erkennen als gemeente de nood aan meer ruimte voor jongeren en willen een plek creëren exclusief voor hen: een jeugdhuis in de Korte Malibranstraat.
Om dit proces te begeleiden heeft de gemeente een partner op het terrein nodig. JES organiseert de participatie voor het toekomstige jeugdhuis in combinatie met een traject om de Korte Malibranstraat te reactiveren.”
Margot Van de Put, projectverantwoordelijke van het duurzaam wijkcontract Maalbeek legt uit:
Het is niet gemakkelijk om participatie te organiseren rond onze bouwprojecten omdat het altijd heel lang duurt voor zo een bouwproject gerealiseerd wordt. Dat organiseren met jongeren is nog moeilijker. Dat is een vak apart. Daarom zijn we naar JES gegaan want het leek ons heel belangrijk om een participatieproces in het kader van dit project te doen zodat de jongeren zich het project zouden eigen maken. En ik denk dat we dan echt naar de experten ter zake moeten gaan en dat is Yota! en niet wij.
Terugblik op anderhalf jaar ateliers
Maar genoeg uitgelegd. Liever laten we de kinderen en animatoren aan het woord. Een terugblik op anderhalf jaar ateliers in de Korte Malibranstraat.
Neema (13 jaar) is erbij vanaf het begin:Zandbak, zwembad, voetbalgoals…
De hoofdmoot van activiteiten vindt plaats tijdens de schoolvakanties. Yota! zoekt telkens een evenwicht tussen stimulerende, leuke activiteiten en manieren om zich de publieke ruimte toe te eigenen.
Een aantal impressies van Flora (10 jaar) en Miriam (9 jaar), Taha (8 jaar) en Youssef (8 jaar):
De “tour de crottes de chien”
De Korte Malibranstraat en het jeugdhuis staan centraal in het traject. Voor het toekomstige jeugdhuis lag de klemtoon in 2016 op het ontwerp en de ontmoeting tussen jongeren en architecten. In de zomer van 2017 konden we het toekomstige jeugdhuis tijdelijk gebruiken. Dit maakte de plannen meer bevattelijk en concreet.
Naast het jeugdhuis werkt Yota! ook aan het reactiveren van de publieke ruimte. Samen met kinderen en jongeren uit de buurt onderzocht Yota! de troeven en gebreken van de Korte Malibranstraat. Iedere vakantie wordt een stukje verder gebouwd op deze analyse. Zoals Youssef (10 jaar) het verwoordt: We doen activiteiten om de omgeving hier te verbeteren.
Zo is de “tour de crottes de chien”, waarbij iedere hondendrol van een fel kleurtje wordt voorzien, obligaat aan het begin van iedere vakantie. Ook het planten van ludieke vlaggetjes in de drollen en het timmeren van verbodsborden tegen hondenpoep zijn pogingen om de hondeneigenaars te sensibiliseren.
De zandbak, het plonsbadje, het bouwen, verven en afbreken van de cabane en het maken van voetbalgoals met het gerecupereerde hout zijn manieren om letterlijk iets toe te voegen aan de publieke ruimte. Om zélf aan de slag te gaan en verbetering te creëren. Maar ook om zich de Korte Malibranstraat toe te eigenen, om trots te zijn op de verwezenlijkingen. Deze acties hebben nóg een zeer belangrijke, positieve bijwerking: het verhogen van de sociale controle. Dit was ook de voornaamste motivatie om tijdens de zomer 2017 het aantal activiteiten drastisch op te drijven. Meer volk brengt niet alleen een conviviale sfeer met zich mee, maar schrikt ook sluikstorters en hondeneigenaars die zich niet aan de regels houden af. De “tour de crottes de chien” werd algauw overbodig.
Gemotiveerde animatoren
Een Yota!-medewerker alleen is maar alleen. In lijn met de JES-filosofie wordt Yota! óók in Elsene bijgestaan door een groep jongeren uit de wijk die als vrijwillige animator de verschillende ateliers opluisteren. Ze begeleiden de ateliers, bouwen een band op met de kinderen en tieners. Een aantal van hen heeft de vorming “Animateur du quartier”* gevolgd. Ze zijn in dialoog gegaan met de architecten, hebben een filmpje gemaakt voor de Overlegcommissie van het wijkcontract over het belang van het jeugdhuis. En ze zijn gemotiveerd! Naarmate de zomer vorderde, kwamen er meer en meer animatoren een handje toesteken op dagen dat ze niet ingepland stonden.
Meriem (19 jaar) vertelt over haar engagement:
*Animateur du Quartier is een vorming op maat voor bestaande groepen Franstalige jongeren die deelnemen aan een traject bij JES.
Vindplaatsgericht
Tot slot nog een woordje over de groep waarmee deze tekst begon: de oudere gasten van de wijk. De vrees dat al dat jong kindergeweld hen zou wegjagen, bleek gelukkig ongegrond. De oudere gasten nemen niet deel aan de activiteiten, maar zijn wel iedere dag aanwezig. Ze waren er ook toen de architecten en de gemeente de plannen kwamen voorstellen. Dit is één van de manieren waarop Yota! de verbinding maakt tussen twee werelden: door een aanpak te gebruiken die typisch is voor het jeugdwerk van JES, namelijk vindplaatsgericht werken.
Aanvankelijk waren de jongeren erg sceptisch. Door stelselmatig aanwezig te zijn en informele gesprekjes aan te knopen is dit wantrouwen veranderd in vertrouwen. De gasten zien dat er daadwerkelijk geïnvesteerd wordt in de kinderen en jongeren van de wijk. En ze zien ook medewerkers die zelf de handen uit de mouwen steken.
Wie in en aan de publieke ruimte werkt, leert zich met scha en schande voor te bereiden op teleurstellingen. Zo bedacht Yota! als ergste scenario voor de cabane dat ze in brand gestoken zou worden. Dat is niet gebeurd. Ook de zandbak heeft standgehouden. En de voetbalgoals zijn niet kapot gegaan door vandalisme, maar door veelvuldig gebruik. De gasten die in de buurt een slechte reputatie hebben, lieten onze bouwsels niet enkel ongemoeid, maar maakten er ook gebruik van. En sommigen boden hun diensten aan bij het afbreken van de cabane en bij het installeren van het zwembad. Anderen spraken de Yota!-medewerker aan om een “barre de traction” (waaraan je je kan optrekken) in de Korte Malibranstraat te installeren.
Op de goede weg
Betekent dit nu dat alle problemen in de Korte Malibranstraat opgelost zijn? Dat alle buurtbewoners en jongeren dikke maatjes zijn? Dat er géén overlast meer is? En geen hondenpoep? Néén. Maar het betekent wél dat daadkracht, volharding en visie vruchten afwerpen. Dat het loont om te zoeken, uit te proberen, bij te sturen, flexibel te zijn. Dat problemen ook nieuwe mogelijkheden kunnen zijn. Dat vijf kinderen op de eerste zomerateliers in 2016 uitgroeien tot 25 kinderen een jaar later, door hen vindplaatsgericht op te zoeken en persoonlijk uit te nodigen. Dat twee animatoren er tien worden. Dat een levendige Korte Malibranstraat tienermeisjes- en jongens aantrekt die normaal op Flagey hangen. Dat een Flamande qui n est pas du quartier het vertrouwen kan winnen van een groep “hangjongeren”. Dat deze jongeren ook gewoon jonge mensen zijn, met dromen, illusies en desillusies. Dat een jeugdhuis in de Korte Malibranstraat zéér veel potentieel heeft! En last but not least willen we nog een mogelijk vooroordeel ontkrachten. Zowat alle buurtbewoners die zich hebben laten horen, zijn voorstander van een jeugdhuis in hun wijk. Wat het dikke maatjes worden betreft, zijn we op de goede weg!
De hoofdmoot van activiteiten vindt plaats tijdens de schoolvakanties. Yota! zoekt telkens een evenwicht tussen stimulerende, leuke activiteiten en manieren om zich de publieke ruimte toe te eigenen.