Op 27 februari kwamen coördinatoren en directies bij elkaar om te debatteren over de invulling van het Citroën-gebouw aan het kanaal, stek voor een toekomstig museum voor hedendaagse kunst en voor het CIVA (Stichting voor architectuur). DIt gebouw, en project, onder de noemer Kanal, zal bovendien 5.000m² publieke ruimte bevatten.
Tijdens deze bijeenkomst intervenieerden mensen uit de culturele wereld, het onderwijs en de jeugdsector. Dit is de interventie van DBroej en JES.
De parabel van het voetbalveld en de kicker
Op verzoek van RAB/BKO en Lasso sprak Reda Dhabi, jeugdwerker, op 27 februari 2018 in naam van D’Broej en JES voor de Brusselse cultuursector en Yves Goldstein van vzw Kanal, om van een jongeren perspectief aan te geven welke plek Kanal kan en moet zijn voor Brusselaars.
Brussel, jonge stad
Het ambitieuze project Kanal is bestemd voor alle Brusselaars. Laten we die Brusselse bevolking even van naderbij bekijken. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is met zijn 1.19 miljoen inwoners nog nooit zo fel bevolkt geweest als nu. En vooral: de bevolking is erg jong.
41% van de Brusselse bevolking is jonger dan 30 jaar. Vooral de vijfhoek en de kanaalzone hebben een erg jonge bevolking. In de top 10 van Belgische gemeentes met de jongste bevolking, staan 8 Brusselse gemeentes, met in de top 3: Schaarbeek, Sint-Joost-ten-Node en Sint-Jans-Molenbeek.
We zeggen vaak dat de toekomst in handen van de jeugd ligt. Zeer zeker, maar de jeugd is bovenal het heden, de motor van de stad én de beste ambassadeur denkbaar. De jeugd, dat is geen modetrend. Ze is er, de jongeren en kinderen zijn met véél en dat zal de komende decennia, ja zelfs eeuwen, ook zo blijven.
Langs het Kanal
Laten we nu de wijk rond Kanal en de inwoners ervan verkennen. Om een idee te geven in welke mate de Brusselse bevolking behoefte heeft aan ruimte, volgen enkele cijfers over het aantal inwoners per vierkante kilometer.
België: 371 inwoners/km²
Gent: 1.607 inwoners/km² – Charleroi: 1.972 inwoners/km² – Luik: 2.852 inwoners/km² – Borgerhout: 12.712 inwoners/km²
Het Brussels Gewest: 7.282 inwoners/km²
Molenbeek: 16.222 inwoners/km² – Oud-Molenbeek & Maritiem wijk: 26.515 inwoners/km²
Mocht je de bevolkingsdichtheid in België voorstellen met één voet in een vierkant van 1m bij 1m, dan moeten er voor het volledige Brussels Hoofdstedelijk Gewest 7 personen in dat vierkant en langs het kanaal 26,5 personen. 53 voeten dus op 1m²!
Kortom, de mensen die in de wijken rond Kanal wonen, hebben bijzonder weinig ruimte om te bewegen, zich uit te leven, elkaar te ontmoeten. Om te leven.
Het is een wijk die lijdt aan een permanent gebrek aan ontspanningsmogelijkheden en recreatieruimte. Een wijk met een tekort aan zuurstof. En dergelijke wijken zijn er helaas veel in Brussel.
5.000m² van 35.000m². En de stad komt op adem. Of toch een beetje.
5.000m² openbare ruimte op een totaal van 35.000m². Op welke manier kan die plek een meerwaarde betekenen voor het museum én voor Brussel?
Concreet: 5.000m² dat is de oppervlakte van een voetbalveld.
Die vergelijking is niet toevallig, want de jonge Brusselse bevolking wil zich uitleven, bewegen, kunnen ademen in deze zo intense en dichtbevolkte stad. En ja, dat kan uiteraard door voetbal te spelen, maar ook via een ruime waaier aan stadssporten zoals dans, skateboarding, basketbal, yoga, enzovoort. Gezinnen met jonge kinderen staan te popelen om er elkaar te ontmoeten in een gezellige, meertalige en ludieke setting.
De openbare ruimte kan ook de ontwikkeling van creatief lokaal talent ondersteunen: theater, muziek, improvisatie, fotografie. Ook op dat vlak kan Kanal een significante rol spelen. Tegelijkertijd diversifiëren de gebruikers van de publieke ruimte zo het culturele aanbod.
We pleiten voor een multifunctionele en goed doordachte invulling van deze ruimte, die zuurstof kan geven aan de bezoekers én aan de stad.
Toegankelijkheid 2.0
Op basis van onze dagelijkse ervaring met kinderen en jongeren, wens ik ook het belang van mede-eigenaarschap te beklemtonen. De jongeren moeten zich de plek op de ene of de andere manier eigen maken. Zonder dit engagement van beide partijen, stevenen we af op een leegte gevuld met occasionele voorbijgangers, veeleer dan een ontmoetingspool met toegewijde deelnemers.
En die toegewijde Brusselaars, plaats je ook best goed in het zicht van Kanal. In de vitrine. En we weten allemaal hoe groot die is! Door te tonen dat Kanal over een publiek luik beschikt dat gevarieerd is en bestemd is voor álle Brusselaars, kan het museum zich ontpoppen tot een katalysator.
Zo goed als alle Brusselse socio-culturele organisaties kapen met een nijpend plaatsgebrek. Als wij morgen 5.000m² ter beschikking krijgen, garanderen we dat die ruimte, 7 dagen op 7 en 16u op 24u, volk trekt met een ultra-gevarieerd aanbod. Maar het zou te makkelijk zijn om aan het verenigingsleven te vragen zich er te vestigen.
Laten we moedig zijn. En de ruimte rechtstreeks aan de Brusselaars geven. En dat zonder een officieel op voorhand vastgelegd aanbod, zonder al strakke structuur. Laten we de inwoners van Brussel de luxe gunnen om zich een functie en een invulling van deze plek te verbeelden. Enkel dankzij die invulling op hun maat, zullen ze zich de ruimte mee eigen maken.
En waarom zou Kanal geen pioniersrol kunnen spelen op het vlak van betrokkenheid? Vraag gerust aan de Brusselse jeugd wat hun mening is over de infrastructuur, de inrichting van het gehele project Kanal. Door de jongeren een actieve rol te geven, zullen ze er zich meteen thuis voelen. Dat is pure en echte toegankelijkheid.
No more kickers
Kortom, we moeten nader tot elkaar komen. Letterlijk. Want zodra de jongeren, de kinderen en hun ouders de weg gevonden zullen hebben naar Kanal omdat ze er iets kunnen doen dat inhaakt op hun dagelijks leven, zal het veel makkelijker zijn om hen ook uit te nodigen in het Museum voor Hedendaagse Kunst zelf een culturele toplocatie die voor de meesten onder hen mentaal vaak te ver staat van hun dagelijks bestaan.
Wij zijn meer dan bereid om met de directie van Kanal en met de andere Brusselse actoren en partners na te denken over de toekomstige invulling van deze openbare ruimte en dat met gevoel voor verantwoordelijkheid.
Gezien het permanente gebrek aan publieke ruimte in deze stad, is die verantwoordelijkheid van de Brusselse regering en de directie van Kanal enorm groot. Wij willen die verantwoordelijkheid delen door de dialoog op te starten. Wij staan dagelijks in contact met de Brusselse jeugd en staan klaar om met u én met hen na te denken over de mogelijkheden van deze unieke plek.
Maar nu al pleiten we voor een doordachte, multifunctionele en maximale inrichting van de fameuze 5.000m² in functie van de jongeren, de kinderen en hun ouders. Zo komt de oppervlakte van een voetbalveld ten dienste van een hele generatie jonge Brusselaars boordevol talent, verschillende interesses en noden.
Gebruik deze 5.000m² voluit. Want geloof mij, kickers van 1m² hebben we al genoeg staan in onze jeugdhuizen.
Gebracht door Reda Dhabi, 13 jaar ervaring als jeugdwerker met Brusselse jongeren en kinderen. Maakt deel uit van het team van D’Broej en spreekt vandaag uit naam van
en
JES, twee organisaties met een unieke en jarenlange ervaring met het werken met kinderen en jongeren en de manier waarop ze opgroeien en leven in Brussel. Dat groot worden loopt soms vlot, maar heel vaak ook stroef.
Liselotte Vanheukelom, Coördinator Jeugdwerk, 02 411 68 83
Inge Loodsteen, Algemene Coördinator, 02 412 06 50
Het is een wijk die lijdt aan een permanent gebrek aan ontspanningsmogelijkheden en recreatieruimte. Een wijk met een tekort aan zuurstof. En dergelijke wijken zijn er helaas veel in Brussel.