Ra·cis·me (het; o): 1) opvatting dat mensen met een bepaalde huidskleur beter zouden zijn dan mensen met een andere kleur, gebruikt als rechtvaardiging om mensen met een andere kleur slecht te behandelen. 2) discriminatie op grond van huidskleur; rassendiscriminatie. Maar wat wil racisme voor jou zeggen?

Hatice (jobcoach JES Gent): “Het niet krijgen van kansen die andere mensen wel krijgen omwille van wie ze zijn. De kansen die jou ontnomen worden, de structurele uitsluitingsmechanismen, het gevoel van machteloosheid.”

Abdou (vormingswerker JES Antwerpen): “Onverdraagzaamheid. Angst voor het vreemde en dat niet willen toegeven. Iemand beoordelen op een kenmerk (huidskleur, gender, geaardheid), waar eigenlijk niet mag op beoordeeld worden.”

Lilian (stagiair JES Brussels): “Iemand haten en discrimineren omwille van hun afkomst, geloofsovertuiging of huidskleur. De vooroordelen die mensen hebben. Racisme is niet aangeboren, maar iets dat jammer genoeg wordt aangeleerd.”

Ahmed (straathoekwerker JES Brussels): “Racisme is een vorm van persoonlijke ideologie waar geen definitie voor bestaat. Racisme drukt een denigrerend en kleinerend idee uit over een religie, een huidskleur, een geografische afkomst en / of politieke overtuiging.”

Hoe ervaar je racisme in je persoonlijk leven?

Hatice: “Ik ben van Turkse afkomst, maar ik zie er zo niet uit. En dat doet veel. Daardoor kom ik minder in aanraking met racisme en etnisch profileren. Maar mijn vriend, die Marokkaans is, ervaart dit helemaal anders.

Wat ik wel ervaar is discriminatie op basis van mijn naam. Het is iets kleins, maar je houdt er constant rekening mee en je doet extra je best als je bijvoorbeeld zoekt naar een nieuwe woonst en iemand aan telefoon hebt. Je wil laten zien dat je een goeie allochtoon bent, in het geval dat er vooroordelen zouden zijn, om meer kansen te hebben.

Als ik kijk naar mijn community, dan merk ik wel dat vrouw zijn indirecte discriminatie met zich meebrengt. Ik heb bijvoorbeeld het gevoel dat ik mij meer moet bewijzen om serieus genomen te worden. Dat komt door mijn achtergrond, ik kom van een strikte religieuze achtergrond. Al is het niet enkel iets religieus maar ook cultureel. Ik ben opgevoed met het idee dat je als vrouw bescheiden moet zijn, je niet mag roken in het openbaar, je niet te luid of aanwezig mag zijn. Ik leid mijn eigen leven, maar soms popt dit terug op in mijn hoofd en dan moet ik mezelf eraan herinneren dat het oké is wat ik doe en dat ik goed bezig ben.”

Abdou: “Nog niet zo lang geleden kocht ik een nieuwe auto. Ik was super blij en wou met mijn gloednieuwe auto een toertje doen. Vijf keer werd ik tegengehouden op één dag. Het antwoord dat ik kreeg als ik vroeg waarom was telkens hetzelfde: routinecontrole.

Zo zijn er heel veel voorvallen en kleine dingen. Mensen hebben vaak onbewust een racistische ondertoon. Je hebt het gevoel dat er iets speelt maar je weet niet wat de exacte reden is. Mijn zus was bijvoorbeeld een tijd geleden samen met haar man en kindje op zoek naar een nieuw appartement. Toen ze een appartement gingen bezichtigen kregen ze te horen dat het al verhuurd was. Mijn zus had daar een slecht gevoel bij en vroeg aan mijn broer om te bellen en hij kreeg te horen dat het nog niet verhuurd was en dat hij mocht langskomen voor een bezoek. Misschien zag de verhuurder een koppel, een vrouw met een hoofddoek, een man met een klein baardje en een kindje en dacht hij “Oei, oei, dat wil ik niet in mijn gebouw.”. Je weet het niet, het zijn speculaties. Maar het gebeurt zo vaak. Een keer kan gebeuren, de tweede keer is toeval en de derde keer spreek je van een patroon.

Toen ik nog studeerde aan de hogeschool maakte ik racisme vaak mee in het uitgangsleven. Drie blanke vrienden stelden voor om uit te gaan. En ik zei tegen hen: “Gasten, geloof mij waar, ik ga niet binnen geraken.”. En zij zeiden van doe normaal, kom gewoon mee. Het was misschien een self fulfilling prophecy, maar zo geschiedde, ik mocht de club niet binnen. En toen stonden zij daar vol verbazing, hoe kan dit? Dat is een zorg die zij niet kennen. Op dat moment is dat een white privilege. Het is iets dat je niet kent of kan weten tot als je het zelf ervaart. Dat is hetzelfde als een geliefde verliezen. Je gaat nooit echt weten hoe het voelt, tot als je het zelf meemaakt.”

Hoe zwaar weegt dat op jou als persoon?

Ahmed: “Het hangt echt allemaal af van wie voor je staat. Communicatie is het beste hulpmiddel om op racisme te reageren. Maar het is helaas zo moeilijk om iemands mening, iemands ideologie te veranderen die zo diep in hem zit.”

Abdou: “Ik deel het in drie fases op, elk met een ander gewicht. De fases hangen samen met m’n leeftijd. Toen ik jong was, woog het niet zo hard. Ik stond er minder bij stil, die bewustwording was er nog niet zo hard.

Vanaf de hogeschool bracht het veel frustraties met zich mee. Je denkt anders, je denkt volwassener en denkt aan de toekomst, werken, wonen. Dat wordt super cruciaal in je leven. En je bent oud genoeg om laat op te blijven, uit te gaan, met vrienden te gaan dansen, eentje te gaan drinken of wat dan ook. Dat je dan ook in je vrije tijd heel vaak met racisme te maken krijgt, woog zwaar.

Nu maak ik het veel minder mee en geef ik er minder aandacht aan. Je vel wordt harder. Je bouwt een muur op, je kijkt er niet vanop en geeft het geen waarde meer. Het is een beetje zoals Einstein zegt: “Als je altijd hetzelfde zegt of doet, maar een ander resultaat verwacht, dat is het begin van insanity, van gekheid.”. Dat is waarom sensibilisering en bewustmaking op een dag zoals deze belangrijk is. Het moet iets duurzaam zijn en het debat moet constant terug komen en blijvend gevoerd worden. Diversiteit is soms zwaar zoek. Waar is de weerspiegeling van de maatschappij, waar is de verbintenis tussen mensen?”

Je wil laten zien dat je een goeie allochtoon bent, in het geval dat er vooroordelen zouden zijn, om meer kansen te hebben.

Het is belangrijk dat we de Dag tegen Racisme zien als een startpunt van iets duurzaam. Dit leeft kei hard bij de jongeren van ’t stad. Onze boodschap is duidelijk: racisme schaadt de gezondheid.